Mensen rond het H. Hart beeld GAW Beeldbank A5452
Met de groeiende belangstelling voor de historische situatie rond de singels deze maand een plaatje van vóór de aanleg ervan, dus nog met de gracht. Onderwerp van de foto is een bijeenkomst bij het Heilig Hartbeeld, dat toen nog op zijn oorspronkelijk plek vóór het Waaggebouw stond.
Het is 3 juli 1927 en de Weertenaren zijn toegestroomd voor wat heet de hernieuwde toewijding van het H. Hartbeeld aan de Langpoort – al lag die naam nog in het verschiet en praat men in die tijd van ‘Den Dries’. Voor die gelegenheid is de omgeving van het beeld van de Wageningse beeldhouwer August Falise (1875-1936) uit 1921 behoorlijk opgesierd, zijn de vlaggenmasten opgericht en de vlaggen in de naburige huizen van zolder gehaald. Een duidelijke identificatie van de gebeurtenis is te maken omdat bij die gelegenheid een franciscaanse ‘pater’ de menigte toespreekt en Het Kanton Weert er op 8 juli kort verslag van doet. Zo weten we dat de weleerwaarde Pater Gilbertus Lohuis O.F.M. die zondagnamiddag de menigte toespreekt. We zien hem op de foto op het spreekgestoelte rechts van het Hl. Hartbeeld staan. Hij spreekt de inleidende woorden waarna deken Haenen de plechtige toewijding uitspreekt. Hij is - neem ik aan - de man in het wit naast het ‘groen’, links van het beeld. Het slot van de bijeenkomst bestaat uit zang van de in wit (?) gestoken leden van het kerkelijk- en jongenskoor. Zij staan aan de rechterzijde van het beeld.
Buiten dit heuglijk feit laat de foto veel andere, interessante elementen zien die deel uitmaken van de stadsentourage van vóór de aanleg van de Singels. Ik sprak zonet over het Waaggebouw dat daar in 1920/1921 verrees. De naam van de architect is niet bekend maar wellicht hebben we, gezien de term ‘Weert’ als plaats van ondertekening en vanwege het gedrukte bestekboekje te maken met een lid van Openbare Werken van de Gemeente. De Waag komt er als vervanging van het kleinere waaggebouw op de Korenmarkt. Als gevolg van de besprekingen in de Raad over een nieuw te bouwen waag, die overigens al van vóór 1912 dateren, ontstaat ongenoegen bij enkele raadsleden. Nader onderzoek volgt. De Commissie van Publieke Werken, bestaande uit de heren P. Weekers, E. Hupperetz en W. van Mierlo, doet dat onderzoek en schrijft op 20 februari 1912 een aanbeveling. Daarin vooral de voordelen van de nieuwe locatie ‘Op den Dries schuin tegenover de tramhalte’, opgesomd. De heren wijzen onder andere op het vrijkomen van de ruimte op de Korenmarkt bij verplaatsing. De gemeente kan dan een extra standplaats verhuren tijdens de kermis en de mogelijkheid bestaat daar een kiosk te plaatsen. Nadat in 1915 nog even ‘De Vogelsbleek’ wordt voorgesteld als toekomstige bouwlocatie blijft men uiteindelijk bij het eerdere voorstel.
Links van de Waag zien we de oude situatie van de gracht die daar al eeuwen lang ligt; in wat voor vorm laat ik even in het midden. Aan de buitenwal zien we nog een boerderij zoals in die tijd nog op enkele plekken in of bij het centrum liggen (bijvoorbeeld in het Morregat). Even verderop staat een herenhuis, een voorbode van de vele nieuwbouw die in de jaren dertig na de realisatie van de Singels zal plaatsvinden. De boom verspert een goede kijk op het huis, maar dit moet het in 1912-1913 door Fr. Weegels voor de heer Verhooren ontworpen herenhuis zijn. Nu is dat Emmasingel 85, tot aan zijn dood het domicilie van schilder Jan Tullemans.
Kijken we naar links dan is daar nog net de poort te zien die aansloot het complex van hotel Du Commerce op de hoek Langstraat/Langpoort. Rechts van de poort ligt nog de rails van de tramlijn Maaseik-Weert. Die vervolgt zijn weg onder de mensenmassa, waar zich ook de wissel bevindt die het spoor vertakt in een stuk richting tramstation, gelegen net achter het standpunt van onze fotograaf, en in een ander het stuk dat via Stationsstraat naar de Parallelweg voert. Het jaar na deze opname is het gedaan met de tramlijn en wordt de rails verwijderd. Op dat moment loopt de gracht dus al niet meer door tot aan de oversteek Langstraat Stationsstraat. Opvallend is verder het kleine bouwwerkje met de geribbelde bovenkant dat aan de kop van het water staat. Dat lijkt mij een ijzeren exemplaar te zijn van de openbare toiletten die dan de stad ‘sieren’ en bekend staan als ‘unne greune’. Een zelfde toilet van metaal staat in de oorlogsjaren nog aan het Bassin.
Rechts op de foto staat de zijmuur van het wat nu het pand Langpoort 7 is. E. Stribos laat het pand in 1926 bouwen naar een ontwerp van architect W. Rooijakkers. Zoals al gezegd, we hebben het over de Langpoort. In vroeger tijd heet het daar Julianaplein en tijdens de Tweede Wereldoorlog een paar jaar Trompplein. Namen van leden van het koningshuis zijn dan verboden.
Opvallend tot slot is het vergezicht richting de ‘spoorberg’, al is die gelijk woning en locloods die daar in de verte lagen, in ‘nevelen’ gehuld. En waar een decennium later onder ander architect Pierre Weegels zijn bedenksels laat bouwen staan nu nog, achter goed verzorgde afscheidingen, aardappel, sla en bloemkool.
Theo Schers
Erfgoedcluster Weert
1Weert, rubriek ‘Toen en Noow’ woensdag 4 mei 2016
In dit artikel wordt verwezen naar een aantal foto's en krantenartikelen. U vindt deze in onderstaande slideshow.
