N.S.B- burgemeester J.H.W. Rösener Manz met echtgenote in een Landauer komend vanuit de Hoogstraat
GAW Beeldbank 7602
Foto H. Lamberigts
GAW Beeldbank 7602
Foto H. Lamberigts
Aan foto’s over de Tweede Wereldoorlog heeft het archief geen gebrek. Wie op de site van het Gemeentearchief bij de Digitale studiezaal Beelddocumenten de woorden ‘Tweede Wereldoorlog’ intikt, vindt meer dan 500 treffers. En dat komt omdat dat het vastgestelde aantal is dat in één keer getoond wordt. In werkelijkheid zijn er meer dan 1000 ingevoerd in de database wel te verstaan. Die opnamen omvatten onderwerpen als het garnizoen, de mobilisatie, mei 1940, de luchtoorlog, het dagelijkse leven tijdens de bezetting en de bevrijdingstijd. Alleen al over dat laatste onderwerp zijn er honderden foto’s. Al moet gezegd worden dat de meeste van deze foto’s niet van de bevrijdingsdag 22 september 1944 stammen, maar uit de maanden daarna.
Niet alleen zijn het opnamen van goede kwaliteit maar ook omvat de collectie kleurendia’s die het beeld van de Tweede Wereldoorlog letterlijk inkleuren. Een groot aantal van deze opnamen hebben wij te danken aan twee broers, Jozef en Jacques de Haan,
welke laatste – en dat is algemeen bekend –verantwoordelijk is voor de prachtige kleurendia’s.
Ook de collectie van Jan Biezenaar, die de nodige verrassende beelddocumenten uit deze periode bevat, maakt onderdeel uit van de collectie.
Ditmaal, met de 5-meiviering in het vooruitzicht, aandacht voor een foto uit de Tweede Wereldoorlog. Maar nu eens geen voor de hand liggende opname van de bevrijdingstijd maar een uit de bezettingsjaren. Het gaat om een opname die voor zover bekend gemaakt is tijdens de installatie van de NSB-burgemeester in Weert. De foto’s die bij die gelegenheid gemaakt werden, betreffen bijna uitsluitend de feestelijke tocht naar het stadhuis. Van wat er in het stadhuis gebeurde is slechts deze opname bekend. Maar voor wij nader op de foto ingaan, kort iets over de installatie en de man in kwestie.
De man die in juni 1942 benoemd werd als burgemeester te Weert heette voluit Johan Marie Wilhelm Rösener Manz. Geboren was hij in Leidschendam in 1894 en in 1933 lid geworden van de Nationaal Socialistische Beweging (NSB). Vóór zijn benoeming in Weert was hij burgemeester van Heer. Hij gold als een fanatiek NSB-er die alleen oog had voor de belangen der partijleden en zo zijn eigen regels hanteerde. ‘Wetten ken ik niet en die hebben we in de nieuwe orde ook niet nodig’, zo was zijn stelling. Zijn eerste werk in Weert was een groot aantal NSB-ers toe te voegen aan de luchtbeschermingsdienst.
Rösener Manz werd op 14 oktober 1942 in het stadhuis tot burgemeester van Weert geïnstalleerd. Hij vertrok die middag vanaf zijn woonhuis aan de Biest (nu nummer 19) en in stoet ging het naar het stadhuis. Vanzelfsprekend bevolkten louter pro-Duitse instanties de optocht: WeerAfdeling (WA), Jeugdstorm, Arbeidsdienst (Kamp Sluis 16 en Kamp Tungelroy), en de NSB-Vrouwenorganisatie. Aan het eind kwam, gezeten in een landauer, Rösener Manz zelf, zijn vrouw en dochter.
Van gemeenteontvanger Pierre Linssen hebben we een aantal gegevens van wat er die dag gebeurde. Maar naast het noemen van allerlei feitelijkheden kon hij niet nalaten te vermelden dat de Weertenaren even blijk gaven van hun ongenoegen. Nadat ’s morgens NSB-ers al vroeg bezig waren geweest met het aanbrengen van de nodige versierselen langs de weg in de vorm van grove dennen en guirlandes (‘Zo echt boers’) plaatsten bewoners van de Hoogstraat ook hun vuilnisbakken ertussen. ‘Jammer dat dit werd opgemerkt door de N.S.B. Er werd bevolen de bakken binnen te halen’, zo Linssen. Ook een reactie van mensen langs de kant als ‘Unne strondwuiles estj’, liet hij niet onvermeld.
Zoals verteld zijn van de tocht enkele opnamen bewaard. Van de plechtigheid in het stadhuis slechts één. Dat is wel wat vreemd gezien het belang van de plechtigheid en de aanwezigheid van genodigden als de Limburgse NSB-coryfee graaf Marchant d’Ansembourg en de NSB-burgemeesters van Maastricht, Hunsel, Heythuysen en Roggel.
Maar nu de foto zelf. Die laat de kersverse NSB-burgemeester zien; met ambtsketen, mogelijk net na de officiële plechtigheid en nadat zijn vrouw een bos bloemen heeft overhandigd gekregen. Rechts staat hun dochtertje. De man op de rug gezien is onbekend.
De ruimte doet wat grootte betreft, met zijn lambrisering, de grote dubbele deur links en de lange tafels denken aan de raadszaal, de plek waar we mogen aannemen dat de installatie heeft plaatsgevonden. Maar…. wat te denken van de schouw met kachel rechts? De lambrisering is ook wat aan de hoge kant vergeleken met die in de raadszaal van nu. En die was er ook al voor de oorlog. Dus geen raadszaal, maar een andere ruimte in het stadhuis? En….mevrouw Rösener Manz lijkt een ander hoedje op te hebben dan ze ophad bij het betreden van het stadhuis. Hoort deze opname wel bij de installatie? Ondanks het voor de hand liggende feit dat deze foto deel uitmaakt van de serie met de stoet roept hij toch vragen op. Het antwoord daarop moet ik u vooralsnog schuldig blijven. Maar misschien weet u wel meer. Schroom niet en stuur een mail naar Erfgoedcluster Weert.
Wie meer wil weten over deze Rösener Manz kan grasduinen in het archief van hem, dat in het Gemeentearchief Weert bewaard wordt. Foto’s van de stoet kan men bekijken in Digitale studiezaal, vink Beelddocumenten aan en zoek op Manz.
Theo Schers
Erfgoedcluster Weert
Land van Weert katern Typisch Weert rubriek Toen en Noow 2 mei 2010
Lees ook
14 oktober 1942 Een N.S.B.-er als burgemeester