Blik op de St.-Martinusstraat rond 1960
Erfgoedcluster Weert/ Gemeentearchief, Beelddocumenten, 163
Erfgoedcluster Weert/ Gemeentearchief, Beelddocumenten, 163
Hoewel dat tegenwoordig niet altijd meer zo opvalt zijn door de jaren heen diverse straten en stegen in en nabij de binnenstad van Weert verdwenen. Denkt u maar eens aan de Hoogesteenweg, het Morregat, Kasteelswal en de Hegstraat, die in de renovatiedrang van de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw ‘plat’ gingen.
Minder bekend is dat de sanering van dit deel van de binnenstad al in de jaren dertig in gang wordt gezet, op papier althans. Wel doorgegaan zijn de bouwactiviteiten van de zusters Ursulinen in de jaren twintig van de vorige eeuw. Die projecten in het kader van het onderwijs zorgen een kleine honderd jaar geleden voor het verdwijnen van het Molenstraatje. Tot die tijd vormt deze straat de verbinding tussen de huidige Wilhelminasingel ter hoogte van het oud-postkantoor en de Van Berlostraat. Lees meer hierover in de Toen en Noow-aflevering "'Aandacht’ en ‘wijsheid’ bij de ‘Pruuse Begieenen”.
De foto van deze aflevering toont een straat die deels eenzelfde lot onderging. Slechts de muur rechts staat er nog en maakt een lokalisering redelijk gemakkelijk. Het is de muur van het ziekenhuis, het St. Jansgasthuis aan de Boerhaavestraat, zo het naambord op de muur.
Bij het noemen van dat ziekenhuis moet u niet denken aan het grote betonblok met parkeerdek met ingang aan de Vogelsbleek. Ik heb het dan over het ziekenhuis dat ten tijde van de foto nog de ingang aan de Boerhaavestraat heeft. Het complex, waarvan de bouw in 1929 start, vervangt de vestiging aan de Beekstraat. Dat wordt in 1869 met fondsen van particulieren gesticht. Precieze locatie is de voormalige pastorie aan de Beekstraat die door deken Boermans wordt verkocht aan De Zusters van Liefde. Die congregatie gaat het gasthuis runnen.
Vele uitbreidingen volgen maar kort na de eeuwwisseling van de 19e naar de 20e eeuw wordt duidelijk dat (ver)bouwen aan de Beekstraat geen echte optie meer is. Men maakt plannen voor nieuwbouw buiten de wallen. De keuze valt op een gebied net buiten de wallen, het Heuvakkerveld (Afgeleid van Hovenakker). Daar begint in 1929 de bouw, die in 1931 afgesloten wordt met een plechtige inzegening.
Maar daarmee is het gebouwfragment dat rechts op de foto ligt, nog geen realiteit. Pas bij de uitbreiding in 1939 verrijst op de nabijgelegen akkergrond bij het kruispunt, een L-vormige bouwmassa die nu aan de Boerhaavestraat ligt en zo de situatie ontstaat, die we op de foto zien. Deze uitbreiding is het enige substantiële bouwelement dat nog rest van het vooroorlogse complex. Uit eigen ervaring weet ik dat er verschillende ziekenzalen, onder andere de kinderafdeling lagen, evenals de ingang voor het bezoek die de oude met het front naar de straat toe moest vervangen.
In de jaren zestig worden opnieuw plannen gesmeed voor een flinke uitbreiding van het complex, die bovendien van het oude deel een soort bijgebouwen maakt. Het eigenlijke ‘ziekenhuis’ komt in een nieuw gebouw dat zich met zijn entree richt op de eerder gerealiseerde nieuwe verbindingsstraat, Vogelsbleek geheten. Dit betekent ook dat de Martinusstraat halverwege eindigt en de huizen links op de foto kort na 1970 verdwijnen. Het ziekenhuis komt april 1974 gereed.
Het huizencomplex aan de andere zijde van het kruispunt is daarom het vermelden waard omdat dit het eerste project is van de kort daarvoor in het leven geroepen R.K. Bouwvereniging St.-Martinus. Het project omhelst de bouw van 13 arbeiderswoningen. Raadplegen we de bouwtekeningen dan zien we dat de op de foto getoonde blok huizen in 1915 al getekend wordt maar pas in 1916 de vergunning verleend wordt. Het ontwerp is afkomstig van architect Math. Bouwens, die we al vaker in zijn functie als hoofd van de afdeling Publieke Werken van Weert zijn tegengekomen onder andere als ontwerper van de singelaanleg in 1934. Lees hier meer over op de pagina Stadsvernieuwing anno 1934.
Opvallend is dat op het eerste plan de St.-Martinusstraat ‘Vogels Veldweg achter Maaspoort’ heet en wat wij nu de Boerhaavestraat /Hofakkerstraat noemen staat opgetekend als ‘Heuvakkerveldweg’.
Wij noemden de huizen de ‘greun huuskes’, vanwege de groene daken meen ik. En het feit dat de noordzijde van deze huizen door de alg groen uitgeslagen was. In de jaren zestig kan men nog aan de zijkant via een sintelpad achter de tuinen van de huizen naar het voetbalveld lopen, ooit speelveld van de leerlingen van de St.-Martinusschool. Vermeldenswaard is ook dat het hoekhuis ontworpen is als winkel, een gegeven dat we in soortgelijke bouwprojecten tegenkomen. De aard van detailhandel is mij helaas niet bekend.
Blijft nog de gebeurtenis op de foto. Op de eerste blik lijkt het zo maar een opname van de straat met een geparkeerde vrachtwagen met rechts ervan twee fietsers die onverstoord hun weg richting Maaspoort vervolgen. Maar bij nader inzien blijkt dat de mensen rechts daar niet voor niets zo maar bij elkaar staan. Zij volgen geïnteresseerd de verrichtingen aan het dak van de laatste woning, waar de pannen worden weggehaald (een andere foto van de situatie laat dat ook zien). De foto is circa 1950 gedateerd maar moet volgens mij eerder rond 1960 geplaatst worden.
Nauwelijks zullen de acteurs op deze foto vermoed hebben dat een dikke tien jaar later de pannen weer verdwijnen, nu met het hele wooncomplex.
Theo Schers
Erfgoedcluster Weert
1Weert, rubriek Toen en Noow, woensdag 10 mei 2017
