Onthulling 1949 van het St. Raphaëlbeeld tegen de spoorwegtunnel vanwege van de elektrificatie van de spoorlijn Eindhoven – Maastricht
GAW Beeldbank 2378
GAW Beeldbank 2378
Op 12 mei 1949 was het weer eens een heuglijke dag voor Weert. Honderden mensen verzamelden zich bij het spoorwegviaduct aan het Stationsplein. Reden? Die dag werd het spoorwegtraject van Eindhoven naar Zuid Limburg, dus ook het traject langs Weert officieel zoals dat heet geëlektrificeerd. Vanaf die dag konden ook de elektrische – lees: snelle - treinen de reis naar Maastricht of Heerlen maken. Daarmee was opnieuw een belangrijke stap voorwaarts gezet in de ontwikkeling van het spoorwegverkeer in het zuidoosten van Nederland. Die eerste stap was de aanleg in 1879 van de IJzeren Rijn geweest. In 1913 volgde de tweede stap met de verbinding Eindhoven - Weert, een jaar later gevolgd door de realisatie van het stationsgebouw, nu honderd jaar geleden.
Met de ingebruikname van het gebouw, een ontwerp van G.W. van Heukelom, kwam een eind aan een lange periode van strubbelingen, van wikken en wegen hoe de verbinding vanuit Eindhoven richting het zuiden het beste kan lopen. Over Weert dus, waar men kon aansluiten op IJzeren-Rijntraject.
Tevens had men in Weert zelf gekozen voor een verhoogd spoorbed, een keuze die grotendeels aan de vooruitziende blik van Jhr. Mr. Victor de Stuers, de grote voortrekker van de spoorverbinding naar het zuiden, te danken was. Hij bespaarde met deze duurdere oplossing Weert voor de verkeersproblematiek, die een gelijkvloers spoor tegenwoordig in een stad met zich mee brengt.
Nu was daar de derde stap. Dus was er weer gelegenheid voor een feestje. En als er feestjes zijn wil dat zeggen geschenken. In dit geval leek het stadsbestuur een goed idee om de NS een blijvende herinnering aan de elektrificatie geschenk te doen. Dat cadeau, in de vorm van een gevelreliëf van aartsengel Raphaël, beschermheilige van de reizigers, moest een plek krijgen aan het viaduct.
Zoals gezegd vond de opening plaats op 12 mei. Het officiële gedeelte bestond uit een ontvangst door het college van B&W van de groep prominenten waaronder de Minister van verkeer en waterstaat en – natuurlijk - de directie van de Nederlandse Spoorwegen. Dat gezelschap was ’s ochtends vertrokken vanuit Den Haag en had bij blokpost 78 bij de overweg op de Rijksweg al een stop gemaakt om de hoge heren van de Provincie Limburg in te laten stappen.
Na de ontvangst rond de klok van kwart voor 10 in de voormiddag begaf het gezelschap zich naar het Stationsplein voor de officiële toespraken én de onthulling van het gevelreliëf, een ontwerp van Cor van Geleuken (1920 – 1986). De in Tungelroy geboren kunstenaar maakte in Weert en (ver) daarbuiten vele muurschilderingen, beelden en reliëfs. Om een kleine indruk te geven: het reliëf van de aartsengel Gabriel aan de gevel van het oude postkantoor in Weert, het oorlogsmonument op de begraafplaats van Budel-Dorplein en het houtsnijwerk in de deuren van de Fatimakerk en de kerk van Nederweert-Eind zijn van zijn hand.
Van de officiële opening getuigt onze foto in deze aflevering van Toen en Noow. We zien hoe de menigte luistert naar de toespraak van een mij onbekende man (enkele uitzonderingen met meer interesse voor onze fotograaf daargelaten). De onthulling heeft al plaatsgevonden (het beeld is al zichtbaar). Wellicht gaat het hier om iemand van de Nederlandse Spoorwegen, de ontvangers van het geschenk, die een dankwoord uitspreekt. In het programma was voorzien dat de Stedelijke Harmonie de plechtigheid een feestelijk muzikaal tintje zou voorzien. Dat was wellicht ook zo maar op de foto zien we geen spoor van wat voor muzikanten dan ook. Op de achtergrond wordt ons nog een mooi blik vergund op het perron en het perronsgebouw, aangekleed met talloze affiches. In de deuropening staat het nieuwsgierige personeel van de restauratie. Aan het zuidelijk perrondeel staat de elektrische trein die na de plechtigheid het gezelschap via tussenstops in Roermond, Sittard, Lutterade naar Maastricht zal brengen. Overigens stond in al die plaatsen de directie van de NS een fraai cadeau te wachten. In Maastricht waren dat de glas-in-loodramen van kunstenaar Charles Eyck.
Van het beeld valt verder nog te vermelden dat in de ontwerptekening van Cor van Geleuken de aanleiding van de plaatsing en een tijdsindicatie vermeld staan. Zoals we nu weten kwam alleen het reliëf er. Voor een levendig verslag rond de opdracht en de onthulling kan ik verder nog verwijzen naar de biografie van Cor van Geleuken door Leo Janissen en Jac van Melick. De archiefbibliotheek beschikt over een exemplaar. Het jubileum van honderd jaar Station én andere wetenswaardigheden rond het spoor vindt u terug in onze tentoonstelling Weert Jubileert die tot en met 11 januari 2015 te zien is geweest in Gemeentemuseum De Tiendschuur.
Theo Schers
Erfgoedcluster Weert
Land van Weert rubriek Toen en Noow 9 juli 2014
Cor van Geleuken: Een duivelskunstenaar: Biografie van een veelzijdig beeldende kunstenaar