Sluis 16 in de jaren zeventig. Rechts café 'De Sluis
GAW Beeldbank A1875
GAW Beeldbank A1875
In dit verhaal richten we ons op het bouwwerk dat al decennialang in zuidelijk Weert verkeer over de Zuid-Willemsvaart mogelijk maakt, Sluis 16.
De foto toont het sluiscomplex met de karakteristieke heftorens vanuit het zuiden. De omgeving kent op dat moment, wellicht ergens in de jaren zeventig, nog een erg landelijke uitstraling. Rechts in de verte ligt een gebouw, café De Sluis, dat in de volksmond lange tijd bekend staat als ‘De Krim’.
De aanleg van de sluis dateert van de jaren 1930-1932. Daarmee is al direct gesteld dat het bouwwerk niet het oorspronkelijk bouwwerk kan zijn dat ten tijde van de aanleg van de Zuid-Willemsvaart in de jaren 20 van de 19e eeuw is gebouwd. Toch is geen enkele overgang over het kanaal in Weert zo oud als deze. Even alles op een rijtje. De spoorbrug dateert uit 1949, de stadsbrug van 1968 en de Biesterbrug van 1996. Weliswaar loopt de sluis, de heftorens, sluisdeuren en schutkolk, in de Tweede Wereldoorlog meermaals schade op maar die kan steeds gerepareerd worden. Bij Biesterbrug en spoorbrug resulteren de vernielingen in mei 1940 uiteindelijk in totaal nieuwe bruggen.
De betonnen sluisbrug vormt de vernieuwing van een ophaalbrug naast de eigenlijke schutkolk, die daar sinds de opening van het kanaal in1826 ligt. Wanneer men in die tijd onderzoekt hoe een waterweg tussen Maastricht en den Bosch een tocht over de Maas kan vervangen kiest men na lang wikken en wegen voor een deel van het traject van het Grand Canal du Nord. Dat project is het gevolg van een plan van Napoleon om een waterverbinding tussen Antwerpen en de Rijn te realiseren. Maar dat project wordt in 1809 gestaakt. Het resultaat is een grote langgerekte kuil die langs Weert loopt en zo de stad scheidt van de gehuchten Boshoven, Hushoven en Laar. En een kuil waar de Weertenaren, zo schat ik, een twintigtal jaren weinig plezier aan hebben beleefd.
Met het kanaal komen er ook 21 sluizen om het waterpeil tussen start en eindpunt te regelen (twee daarvan zijn intussen opgeheven). Omdat men de graafwerkzaamheden start vanuit Den Bosch, telt men vanuit die plaats en zo krijgt het bouwwerk ten zuidwesten van Weert het nummer 16. Daarnaast komen er in 1916 en 1917 ook sluiswachterswoningen die op de foto helaas niet te zien zijn. Inmiddels zijn die panden, samen met de functie van sluiswachter, verdwenen. We regelen het immers allemaal op afstand. Wat wel nog rest aan bebouwing in de nabijheid is het al genoemde café-restaurant aan de oostzijde van het kanaal, ‘De Sluis.’
Misschien ligt dat niet zo voor de hand, maar hier hebben we te maken met een pand dat al vanaf de bouw horeca huisvest. Wie het kanaal hier passeerde richting Weert kon er gelijk neervlijen voor een welkome versnapering.
De geschiedenis van het pand gaat terug naar het jaar 1930 wanneer Hubert van de Loo (1977 -1934) een nieuw huis laat bouwen op die plek. Hubert had al een logement bij de oude sluis maar vanwege de bouw van de nieuwe náást de oude, wordt dat pand afgebroken. Dat oorspronkelijk pand moet er rond 1920 zijn gebouwd want Hubert keert in 1919 vanuit een zevenjarig oponthoud in Den Bosch terug in Weert. In het bevolkingsregister later gezinskaart staat hij interessant genoeg vermeld als landbouwer, logementshouder en scheepsjager. Die laatste functie houdt in dat hij zich met zijn paard verhuurde aan schippers om hun schip te trekken. Van der Loo’s beroepen wijzen op de manier waarop de arbeid zich op en rond het kanaal ontwikkelde.
De bouw van het nieuwe pand houdt dus verband met de komst van het nieuwe sluiscomplex. Omdat de nieuwe overgang veel hoger komt te liggen, - schepen kunnen er immers nu onderdoor – worden de toegangswegen richting brug verhoogd. Vandaar dat het gebouw tegen het talud van de weg komt te liggen en een opvallende hoogte heeft, goed zichtbaar aan de noordoostzijde .
Het huis krijgt toepasselijk de naam ‘Resnova’, oftewel ‘Nieuwe zaak’. De opening vindt plaats op 31 december 1930, aldus de advertentie in Het Kanton Weert. (Dan is de bouw dus al afgerond).
Na Huberts dood in 1934 wordt de exploitatie overgenomen door Bert en Koos van de Loo; zijn zoons? In 1936 komt het pand al in de verkoop maar pas in 1939 neemt Peter Hubertus Kremers er zijn intrek. Naast een café is er ondertussen ook een schipperswinkel in ondergebracht. Peter (Bèr) Kremers is na enkele jaren in Wessem en het Belgische Braine-le-Comte (’s-Gravenbrakel) gewoond te hebben in mei 1928 weer naar Weert teruggekeerd.
Hij doopt de naam van het café-restaurant om in - hoe kan het anders – ‘De Sluis’. Zijn achternaam maakt dat het café in de volksmond beter bekend wordt als ‘De Krim’. Kremers voert er naast het café ook nog een winkel maar de schippersartikelen maken plaats voor snoep. Bovendien heeft hij ook nog een handel in kippen.
Moet men hem in 1949 op het adres Boshoverbeek 46 zoeken, daarna wordt het Industriekade 58 en nu voert het pand het nummer 59.
Begin jaren zestig van de vorige eeuw komen er enkele aanpassingen aan het gebouw. Eerst een grote keermuur en twee jaar later wordt het café uitgebreid met een zaal zoals we die - in aangepaste vorm weliswaar - nog steeds kennen. In beide gevallen is het ontwerp van architect M. van Groenendael.
Momenteel luistert het etablissement naar de naam ‘Partycentrum De Sluis’ en herbergt het naast een café ook een restaurant, een feestzaal en twee bowlingbanen. Het kippengekakel is verdwenen maar er is nog volop leven in de brouwerij.
Theo Schers
Erfgoedcluster Weert
1Weert, rubriek Toen en Noow, woensdag 8 februari 2017
Klik op de afbeelding voor meer foto's van Sluis 16
en partycentrum 'De Sluis', in vroegere jaren
Sluis 16 is sinds 31 oktober 2003 een rijksmonument. In deze website is meer informatie hierover te vinden op de pagina Kazernelaan / kruising Lozerweg.