Van vrijdag 2 oktober 2020 tot en met vrijdag 30 april 2021 is op de benedenverdieping van Bibliocenter aan de Wilhelminasingel 250 in Weert expositie 'Van GRAAN naar KRAAN' te zien.
Op negen panelen en in drie vitrines wordt het aan de hand van archiefmateriaal en voorwerpen in het kort een overzicht gegeven van de tientallen brouwerijen en honderden cafés die Weert en Stramproy in het verleden hebben gekend.
De panelen hebben een thema of onderwerp. In de vitrines zijn onder meer voorwerpen uit het Biermuseum in Stramproy te zien.
De panelen zijn
Er wordt stilgestaan bij het brouwproces. Waarom was volgens heel wat inwoners bier gezonder dan het water uit de sloot, beek of pomp? Dit paneel geeft een antwoord hierop.
Tot midden negentiende eeuw wordt bovengistend bier gebrouwen.
Met de komst van nieuwe technieken zoals de stoommachine en betere koelcapaciteiten komt 'pils' in zwang. Het brouwsel in langer houdbaar.
De Eerste Wereldoorlog is een omslagmoment, kleinere brouwerijen verdwijnen. Brouwerijen gaan failliet, eigenaren stoppen er mee of worden opgeslokt door grote(re) bouwerijen uit Weert en Stramproy of zelfs daarbuiten.
Weert kent tussen de periode van 1670 tot circa 1740 meer dan 180 brouwers. Over het brouwsel moet burgeraccijns worden betaald Dat dit voor het gemeentebestuur lucratief is, blijkt uit de 'cijnsboeken'; maar liefst 50% van de inkomsten voor de stad zijn afkomstig van het bier brouwen.
Het aantal bierbrouwers loopt in de achttiende eeuw aanmerkelijk terug. Hoge graanprijzen, de opkomst van andere dranken zoals koffie, thee en sterke drank zorgen voor een verdere daling van de bierconsumptie en daardoor het aantal bierbrouwers.
In Weert zijn er maar weinig brouwerijen met een 'merknaam', zoals 'Het Lammeke' aan de Oelemarkt, 'In den Sleutel' in de Beekstraat en 'De Blauwe Handt' aan de Maasstraat.
In Stramproy zijn eind negentiende eeuw vier brouwerijen actief. Belangrijkste is dan brouwerij 'De Kroon', dit wordt uiteindelijk Brouwerij Maes.
Op de panelen drie en vier worden meerdere brouwerijen uitgelicht. Denk daarbij aan de brouwerij van Neijnens aan de Hoogstraat. 'Driek de brouwer' heeft in de Molenstraat (nu Muntpromenade) brouwerij 'De Kroon'. In diezelfde straat ligt ook brouwerij 'De Valck'.
Met de naam 'De Ster' wordt aan de Oelemarkt gebrouwen, begonnen weduwe Moons en Zoon, en later voortgezet door ondermmeer Piet Derix (die ook nog eens horlogemaker is). Uiteindelijk is in het pand de NV Stoombierbrouwerij 'Limburgia' gevestigd. Verder is er informatie over bijvoorbeeld de brouwerij 'Het Wapen van Weert' aan de Maaspoort.
In de archieven van de gemeente Weert wordt in de 'Burgemeestersrekening van 1588/1589' gewag gemaakt van 'verteringhe', daarmee is dan een herberg of logement bedoeld.
In Stramproy is honderd jaar later sprake van een brandewijnhuis.
Omstreeks 1800 is bij de kerk in Stramproy een brouwershuis en wisselplaats van (post)koetsen.
Het aantal cafe's aan het begin van de twintigste eeuw, mag opmerkelijk worden genoemd: maar liefst 216 cafe's in Weert dat dan circa 10.000 inwoners telt .
Deze cafe's zijn vaak niet groter dan de voorkamer van het pand.
Heel wat kasteleins hebben daarnaast nog een andere nering zoals een kruidenierszaak of verfwinkel.
Op dit paneel wordt ingegaan op een aantal cafe's in en rond de binnenstad van Weert. Wie herinnert zich nog café 'De Sport' en de 'Rogstaekerspub' aan de Langstraat? In de Beekstraat zijn het medio 1970 de befaamde cafés 'De Borgie', 'Old Inn' en 'Divi Divi'. Op de Maaspoort is voor menigeen het café 'Wijnen' of café 'Barley Mow' een bezoek waard.
Begin jaren zeventig van de vorige eeuw vindt er een concentratie plaats van horecazaken aan de Oelemarkt. 'Café 't Swaentje' van Ton Mathijssen is één van de eerste die zich daar vestigt. Het eerste nachtcafé van Weert 'Het Biekaer' ligt in de Maasstraat .
Flink wat cafe's zijn verdwenen en de panden hebben een andere (horeca) bestemming gekregen.
Het reizen maakt hongerig en dorstig. Langs de uitvalswegen in Weert en Stramproy zijn dan meerdere cafe's, soms met restaurant en slaapgelegenheid, te vinden.
Als aan het begin van de vorige eeuw de tramlijn Weert - Maaseik in gebruik wordt genomen, zijn het traject er meerdere cafés met de naam '(De) Tramhalt'. De plek dient als op- of afstap plaats, voor het wachten op de tram kan dan in het café een en ander worden genuttigd.Daarnaast liggen er langs de Zuid Willemsvaart uitspanningen zoals 'De Sluis' bij Sluis 16 Vlak voor de Belgische grens is café 'Hense Kueëb' de plek waar menig reiziger zijn dorst laaft.
Elk wijk en buitenie (tegenwoordig kerkdorp genoemd) kent zo zijn eigen cafe's. In Swartbroek staan tot voor enkele jaren 'De Krang 'en De Smeed'.
Ook bij de waterplaats 'De IJzeren Man is een horecagelegenheid gevestigd, Café 'Dennenoord'.
In Altweerterheide ligt bijvoorbeeld café 'De Schuttershoeve'
Aan de Kerkstraat is sinds 1931, dus ruim voor de bouwontwikkelingen van de wijk Keent (zoals de St.-Josephskerk), een kruidenierszaak annex café gevestigd bekend onder de naam 'Beej-Bax'.
In de tijd dat er nog geen (concert)zalen, verenigingsgebouwen sportaccomodaties en daarmee sportkantines zijn, vinden verenigingen en clubs onderdak in het café.
De stedelijk harmonie 'St.-Antonius', repeteert in het café van J.M. van de |Kerkhof aan de Molenstraat. Het pand is afgebroken.
Weert kent een aantal hand- en kruisboogverenigingen.
Zo vindt Handboogvereniging Diana onderdak bij café 'De Waag' van Dorus Houben. Dit café is vanwege de ontwikkelingen van de Dries gesloopt.
In Stramproy kan de beugelsport terecht bij 'Het Kleine Verschil'.
In de drie vitrines bij de panelen is een aantal voorwerpen te zien. Voor de inrichting is dankbaar gebruik gemaakt van de uitgebreide en bijzondere collectie van voorwerpen uit het 'Biermuseum' van Geert Peeters uit Stramproy.
Unieke glazen, viltjes, reclameborden en relatiegeschenken van de brouwerij 'Wertha' uit Weert en Brouwerij 'De Kroon' (later Maespils) uit Stramproy zijn vaak voor het eerst buiten dit museum te bezichtigen.
De expositie ‘Van GRAAN naar KRAAN’ is ingericht op de benedenverdieping van Bibliocenter aan de Wilhelminasingel 250 in Weert.
De tentoonstelling duurt nog tot en met vrijdag 30 april 2021 en kan gratis worden bezichtigd gedurende openingstijden van Bibliocenter.
maandag 13:00 - 18:00 uur
dinsdag 10:00 - 20:00 uur
woensdag 10:00 - 18:00 uur
donderdag 10:00 - 20:00 uur
vrijdag 10:00 - 18:00 uur
zaterdag 09:30 - 17:00 uur